Back to chapter

5.19:

Kromatin Konumu Gen Ekspresyonunu Etkiler

JoVE Core
Molecular Biology
A subscription to JoVE is required to view this content.  Sign in or start your free trial.
JoVE Core Molecular Biology
Chromatin Position Affects Gene Expression

Languages

Share

Gen ekspresyonu, birçok seviyede regüle edilir;bu regülasyon, transkripsiyon başlangıcıyla başlayarak, olgun mRNA’nın işlevsel bir proteine çevrilmesine kadar tüm yol boyunca devam eder. Bununla birlikte, gen ekspresyonu ve regülasyonu için gerekli olan enzimlerin tamamı, çekirdekte eşit olarak dağılmamıştır. Bunun yerine, uzaysal olarak tanımlanmış odaklarla sınırlıdırlar.Bu durum, çekirdekte, belirli biyokimyasal aktiviteye sahip ve birbiriyle çakışmayan bölgeler ile sonuçlanır. Örneğin, nükleolar düzenleyici bölgeler olarak da bilinen kromozom 13, 14, 15, 21 ve 22’de bulunan ribozomal RNA’yı kodlayan genler, hücrenin ribozom oluşturma bölgesi olan nükleolusta toplanmıştır. Bu, kromatinin, koordineli gen ekspresyonu ve regülasyonu için, bu tip işlevsel olarak farklı odaklara yeniden konumlandırılabileceği anlamına gelir.Bununla birlikte, kromatin, kendi bölgesinin dışına uzanarak gen ekspresyonu modelini değiştirebilecek geniş bir halka da oluşturabilir. Örneğin, insan geni CFTR’si, sessiz olduğu hücrelerde çekirdeğin dış çevresinde bulunur. Ancak, genin eksprese edildiği hücrelerde, bu bölgeyi içeren kromatin, içeriye doğru yeniden konumlandırılır.Ökaryotik hücrelerin çoğunda, farklı uzunluk ve sıkıştırma oranına sahip, birçok kromatin lifçiği bulunur. Bu nedenle, kromatin konumlandırılması, çekirdeğin içindeki paketlemesinin fiziksel kısıtlamalarına da bağlıdır. Lenfositler gibi küresel çekirdeklere sahip hücrelerde, kromatin, radyal olarak konumlandırılmıştır;aktif olarak eksprese edilen genler iç kısımlara doğru ve bastırılmış genler dış çevresinde konumlanır.Fibroblastlar gibi, küresel olmayan çekirdeğe sahip hücrelerde, kısa kromatin lifçikleri iç konumlara yerleşme eğilimindedir;uzun kromatin lifçikleri ise çekirdek çevresine yerleşmiştir. Kromatin yeniden konumlandırılması, farklı kanser tipleriyle de ilişkilidir;kromatin yeniden konumlandırılması nedeniyle değişen gen ekspresyon kalıpları, tümör oluşumuna yol açabilmektedir. Örneğin, servikal ve kolon karsinomalarının oluşumunda, 18 kromozomunun çekirdek dış çevresinden iç bölgeye yeniden konumlandırılması gözlenir.

5.19:

Kromatin Konumu Gen Ekspresyonunu Etkiler

Kromatin, çekirdeğin içinde paketlenmiş büyük bir DNA ve protein kompleksidir. Kromatin katlanmasının karmaşıklığı ve çekirdeğin içinde nasıl paketlendiği, genetik bilgiye erişimi büyük ölçüde etkiler. Genel olarak, çekirdeğin çevresi transkripsiyonel olarak baskıcı olarak kabul edilirken, hücrenin iç kısmı transkripsiyonel olarak aktif bir alan olarak kabul edilir. 

Topolojik Olarak İlişkili Alanlar (TOİA)

Kromatinin çekirdekte 3 boyutlu konumlandırılması, ökaryotlarda gen ekspresyonunun zamanlamasını ve seviyesini etkiler. Örneğin, gen promotörleri, arttırıcılar gibi düzenleyici DNA elementlerinden fiziksel olarak ayrı olarak düzenlenir. Bu promotör arttırıcı elementlerin gen ekspresyonlarını gerçekleştirmek için bir araya getirilmesi gerekir. Her kromatid, Topolojik olarak ilişkili alanlar (TOİA'lar) olarak adlandırılan bu tür etkileşimli birimlerden oluşur. Bazı durumlarda, iki kromatitten gelen TOİA'lar da birbirleriyle etkileşime girebilir.

Kromozom Bölgeleri (CT)

Kromozomal bölgeleri (BT) oluşturmak için birkaç TOİA birikir. Bu mekansal düzenlemeler ve dağılımlar çekirdeği farklı biyokimyasal aktivitelere sahip heterojen bir vücut haline getirir. CT içindeki genlerin konumlandırılması ve Ct'lerin konumlandırılması gen ekspresyonunu etkiler. İnsanlarda, aktif olarak kopyalanan genler, BT'LERİNİN çevresine doğru lokalize olma eğilimindedir. Kodlamayan genler, CTs iç kısımlarına doğru lokalize olma eğilimindedir. Örneğin, insan dişi amniyotik sıvı hücre çekirdeğinde, ANT2 geni inaktif X kromozomunda bulunur. ANT2 geni BT'nin çevresine doğru lokalize edildiğinde, aktif transkripsiyon ile sonuçlanır.

Kromatinler çekirdeğin içinde dinamik olarak yeniden konumlandırılmıştır. Artık bölünemeyen Terminal olarak farklılaşmış hücreler bile kromatin veya gen yeniden konumlandırması sergiler. Bu, yeniden konumlandırmanın rastgele bir olay değil, koordineli bir moleküler mekanizma olduğu anlamına gelir.

Suggested Reading

  1. Molecular Cell Biology, Lodish, 8th edition, Pages 336.
  2. Nguyen, Huy Q., and Giovanni Bosco. "Gene positioning effects on expression in eukaryotes." Annual review of genetics 49 (2015): 627-646.