Back to chapter

19.1:

Duyusal Sistem Nedir?

JoVE Core
Biology
A subscription to JoVE is required to view this content.  Sign in or start your free trial.
JoVE Core Biology
What is a Sensory System?

Languages

Share

– [Anlatıcı] Duyu sistemleri sinir sisteminde uyarıcıların tespit edilip algılanmasını sağlayan yollardır. Görme, duyma, koku, tat ve dokunma temel duyularının ve ısı ile acı duyularının temelini oluşturur. Ayrıca vestibüler sistem gibi bazıları vücut pozisyonuyla ilgili geri bildirimde bulunur. Tüm duyu sistemlerinde reseptörler, yani uyarıcıyı tespit eden özelleşmiş hücreler bulunur, örneğin ışığı tespit eden gözdeki fotoreseptörler. Uyarıcı, reseptör hücrede değişiklikleri tetikler, örneğin membran boyunca elektriksel potansiyeli değiştirir, onu nöral sinyale çevirir. Sonra sinyal sinapslar boyunca bir dizi nörondan geçerek beyne iletişir. Bu ya görsel sistemdeki gibi doğrudan olur ya da derideki dokunma bilgisini taşıyan somatoduyusal sistemdeki gibi omurilikten olur. Kesin rotalar değişiklik gösterse de çoğu duyusal bilgi beyindeki talamusa gönderilir ve daha sonra serebral korteksin o uyarı tipini işlemeye ayrılmış bölgelerine gönderilir. Örneğin görsel, somatoduyusal veya işitsel bilgiler. Sinyaller buradan serebral korteksin diğer bölgelerine gönderilir, böylece bilgi entegrasyonu ve daha üst düzey işleme gerçekleştirilir. Son olarak sinir sisteminin yaptığı analizin sonucunda uyarıcının bilinçli algılanması gerçekleşir.

19.1:

Duyusal Sistem Nedir?

Duyusal sistemler uyaranları (ışık ve ses dalgaları gibi) algılar ve bunları sinir sistemi tarafından yorumlanabilen sinir sinyallerine dönüştürür. Duyular tarafından tespit edilen dış uyaranlara ek olarak, bazı duyusal sistemler, ekstremite pozisyonu hakkında geri bildirim gönderen kaslardaki ve tendonlardaki proprioseptörler gibi iç uyaranları tespit eder.

Duyu sistemleri görsel, işitsel, tat, olfaktor (koku), somatosensoriyel (dokunma, ağrı, sıcaklık ve propriosepsiyon) ve vestibüler (denge, mekansal yönelim) sistemleri içerir.

Tüm duyusal sistemler, belirli bir uyaran türünü tespit etmek için uzmanlaşmış reseptör hücrelerine sahiptir. Örneğin, iç kulaktaki tüylü hücreler ses dalgalarının varlığında hareket eden kirpiklere sahipken, burun boşluğundaki olfaktör reseptör nöronları koku moleküllerine bağlanan reseptörlere sahiptir.

Uygun bir uyaranın varlığı sinir sisteminde elektrokimyasal değişiklikleri tetikler. Bu uyaran tipik olarak bir duyusal nöronun membran potansiyelini değiştirir ve bir aksiyon potansiyeli oluşumunu tetikler. Bilgi daha sonra duyu organından omuriliğe ve oradan da beyne veya doğrudan beyne (görsel sistemde olduğu gibi) iletilir.

Farklı duyusal bilgi türleri (modaliteler olarak da adlandırılır) merkezi sinir sistemi boyunca farklı yollarla seyahat eder, ancak çoğu beynin ortasındaki bir yapı olan talamusa iletilir. Buradan, duyusal bilgi tipik olarak, birincil görsel korteks veya birincil işitsel korteks gibi spesifik modalitelerin analizine adanmış serebral korteksin alanlarına gönderilir.

Bu alanlar, sırayla, duyusal bilginin üst düzey analiz için diğer bilgi türleriyle entegre edildiği bilişsel kortekse bilgi gönderir. Nihayetinde, bu yollar ve ağlar boyunca meydana gelen sinirsel işleme, görsel dünyadaki nesnelerin kimliği ve konumu veya konuşmanın anlaşılması gibi duyusal uyaranların doğru bir şekilde algılanmasını sağlar.

Suggested Reading

Julius, David, and Jeremy Nathans. “Signaling by Sensory Receptors.” Cold Spring Harbor Perspectives in Biology 4, no. 1 (January 2012). [Source]

Gendron, Christi M, Brian Y Chung, and Scott D Pletcher. “The Sensory System: More than Just a Window to the External World.” Communicative & Integrative Biology 8, no. 2 (April 29, 2015). [Source]