Back to chapter

15.5:

Yetişkin Kök Hücreler

JoVE Core
Biology
A subscription to JoVE is required to view this content.  Sign in or start your free trial.
JoVE Core Biology
Adult Stem Cells

Languages

Share

– [Anlatıcı] Bazı yetişkin dokuları kök hücreler taşır. Bunlar, bölünerek yeni kök hücreler veya yetişkin hücre tiplerine dönüşen yavru hücreler üreten özelleşmemiş hücrelerdir. Yetişkin kök hücreler genellikle çok yetilidir. Birçok özelleşmiş hücre tipi üretebilirler ancak o dokuda bulunan tiplerle sınırlanmışlardır. Örneğin ince bağırsakta kök hücreler lümene yani iç kısma uzanan villus epitelindeki tüm hücreleri üretir. Buna besinleri emen emici hücreler ve goblet, paneth ve enteroendokrin gibi salgı hücreleri de dâhildir. Kök hücreler, villuslar arasında uzanan kriptin tabanında bulunur. Yeni bir kök hücre üretmek için asimetrik bölünürler, nüfusu ve transit çoğaltıcı hücreyi yenilerler. Bu hücreler hızla bölünür, villusa tırmanır ve özel yapıları, işlevleriyle yetişkin bağırsak hücresi tiplerine dönüşürler. Villusun ucuna vardıklarında programlanmış ölüm olan apoptozis geçirirler ve lümene düşerler. Kök hücre bölünmesi ve apoptozis arasındaki süre üç ila beş gün arasıdır, böylece ince bağırsak duvarının hızla ve sürekli yenilenmesi sağlanır.

15.5:

Yetişkin Kök Hücreler

Kök hücreler, bölünerek daha fazla kök hücre ve olgun, özelleşmiş hücre tiplerini oluşturacak projenitör hücreleri üreten farklılaşmamış hücrelerdir. Vücuttaki tüm hücreler erken embriyo döneminde kök hücrelerden oluşturulur, ancak yetişkin vücudunda az miktarda kemik iliği, beyin, deri ve bağırsak dahil olmak üzere birçok dokuda mevcuttur. Bu yetişkin kök hücreler zarar gören hücrelerin yerini almak veya sürekli olarak dokuyu yenilemek için tipik olarak bu dokuda bulunan çeşitli hücre tiplerini üretirler.

İnce Bağırsak

İnce bağırsağın lümenini kaplayan olan epitel, erişkin kök hücreler tarafından sürekli olarak yenilenir. Bu doku insan vücudunda en hızlı yenilenen dokudur ve çoğu hücre 3-5 gün içinde yenilenir. Bağırsak epiteli ince bağırsağın içine çıkıntılar yapan binlerce villus içerir ve bunlar besinlerin emilimine yardımcı olmak için yüzey alanını artırırlar.

Bağırsak kök hücreleri villuslar arasında bulunan kriptalar denilen invajinasyon yapılarında yer alırlar. Bu hücreler yeni kök hücreler ve yanı sıra yavru hücreler (transit çoğaltıcı hücreler diye adlandırılır) üretmek için hızla bölünürler, ve bu hücreler de absorbtif, goblet, enteroendokrin, ve Paneth hücreleri gibi bağırsak epiteli hücre tiplerine farklılaşırlar. Bu olgun hücreler işlevlerini yerine getirirken villuslara doğru hareket ederler ama Paneth hücreleri kripta tabanındaki yerlerine doğru geri giderler.

Olgun hücreler villusun tepesine ulaştıklarında, apoptosise (programlanmış hücre ölümü) uğrarlar ve dökülürler. Yeni hücreler aşağıdan yukarı doğru ilerlemeye devam eder ve sürekli olarak kaybolan hücrelerin yerini alırlar.

Suggested Reading

Montagnani, Stefania, Maria A. Rueger, Toru Hosoda, and Daria Nurzynska. “Adult Stem Cells in Tissue Maintenance and Regeneration.” Stem Cells International 2016 (2016). [Source]

Tweedell, Kenyon S. “The Adaptability of Somatic Stem Cells: A Review.” Journal of Stem Cells & Regenerative Medicine 13, no. 1 (May 30, 2017): 3–13. [Source]