Back to chapter

31.2:

Seleksiyon Türleri

JoVE Core
Biology
A subscription to JoVE is required to view this content.  Sign in or start your free trial.
JoVE Core Biology
Types of Selection

Languages

Share

– [Anlatıcı] Doğal seçilim, belirli alel ve fenotiplerin popülasyon içindeki frekansını pek çok açıdan etkiler. Bu da öncelikle yönlü, sabitleyici ve parçalayıcı seçilimle olur. Yönlü seçilimde uç bir fenotip avantajlıyken bir diğeri dezavantajlı konumdadır. Bir kertenkele türünün bir adaya yerleşmesini ele alalım. Rakipler ve yırtıcılar olmadığında dişilerin parlak, renkli ve formdaki erkekleri seçmesi cinsel seçilim adı verilen bir süreçtir. Dişiler daha parlak ve renkli erkeklerle çiftleştiğinde bu fenotipin frekansı artar. Fakat daha sonra bir avcı tür gelir ve parlak, renkli erkek kolay yem hâline gelir. Donuk renkli erkekler yüksek frekansla çiftleşmediğinden ve parlak erkekler yırtıcılara yem olduğundan ortalama fenotipin frekansı artış gösterir. Bu süreç, sabitleyici seçilim olarak bilinir. Son seçilim türü olan bozucu seçilim iki uç fenotipin avantajlı, ortalama fenotipin dezavantajlı konuma gelmesiyle oluşur. Kertenkeleler, yine avcıların olmadığı bir adaya varır ve dişiler, daha uyumlu oldukları için parlak erkekleri seçer. Oysa dişilere çok benzer görünen donuk renkli erkekler çiftleşmeyi başarır. Böylece ortalama özelliklere sahip olanlar azalırken hem donuk hem de parlak erkeklerin frekansı artacaktır.

31.2:

Seleksiyon Türleri

Doğal seleksiyon, populasyonlar içindeki belirli alellerin ve fenotiplerin frekanslarını birkaç farklı yolla etkiler. Öncelikle, doğal seleksiyon yönlü, sabitleyici veya bozucu olabilir. Yönlü seçilim, aşırı bir özelliği destekler ve alternatif özellikler sergileyen bireylere karşı seçim yaparken populasyonu bu fenotipe doğru kaydırır. Sabitleyici seçilim, dar bir varyasyon aralığına sahip ara bir özelliği destekler. Optimal fenotipten aşırıya doğru sapma elverişsizdir. Son olarak, bozucu seçilim bir fenotipin her iki ucunu da desteklerken, ara fenotipler avantajsız konumda kalmaktadır.

Yönlü Seçilim

Yönlü seçilim, fenotipin bir ucunu destekler. Örneğin, kızıl sombalığında yapılan araştırmalar, yönlü seçilimin mevsimsel olarak erken göçü desteklediğini göstermiştir. Bunun, göç mevsiminin ilerleyen dönemlerinde balıkçılık arttığı için, balıkçılıktan kaynaklanan av baskısından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu nedenle, daha erken varan ve yumurtlayan balıkların, balıkçılar tarafından yakalanmadan önce üremek için hedeflerine ulaşma şansı daha yüksek olabilmektedir

Sabitleyici Seçilim

Aşırı olmayan belirli bir fenotip tercih edildiğinde, buna sabitleyici seçilim adı verilir. Örneğin, birçok kuş türü için, kuluçka büyüklüğü (tek bir kuluçkadaki yumurta sayısı) en uygun aralıkta tutulur. Kız kuşu ve altın yağmurcun tipik olarak dört yumurta bırakır. Bu optimizasyon, tüm civcivleri beslemek için yeterli kaynağı sağlamak için kuluçka boyutunu yeterince düşük tutmak ile en azından bazılarının yetişkinliğe kadar hayatta kalmasını sağlamak için yeterli civcivlere sahip olmak arasında bir dengedir. Bu, kuş türleri arasında ortak bir temadır.

Bozucu Seçilim

Bazı senaryolarda, bir özelliğin iki ucu, ortamda ara bir özellikten daha elverişli olabilir. Afrika kara karınlı tohum kırıcı (Pyrenestes ostrinus), gaga boyutu için cinsiyet, vücut boyutu, yaş veya coğrafi köken tarafından belirlenmeyen etkileyici bir polimorfizm sergilemektedir. Küçük gagalı ve büyük gagalı olmak üzere iki ana farklı biçim vardır. Bu özellik, büyük gagalıların baskın olduğu tek bir otozomal lokus tarafından kontrol edilir. Bu iki farklı gaga morfolojisi, tohum kırıcılarının farklı saz otlarının tohumlarını kolayca yemelerine izin verir. Küçük gagalı tohum kırıcılar öncelikle daha yumuşak tohumlu saz türlerini yerlerken, büyük gagalı kuşlar diğer saz türlerinin daha sert tohumlarını kırabilir. Ancak, orta büyüklükte gagalı kuşlar her iki türü de kolayca yiyemez ve bu nedenle nadiren görülürler.

Suggested Reading

Martin, Ryan A, and David W Pfennig. “Widespread Disruptive Selection in the Wild Is Associated with Intense Resource Competition.” BMC Evolutionary Biology 12 (August 2, 2012): 136. [Source]

Podos, Jeffrey, and Stephen Nowicki. “Beaks, Adaptation, and Vocal Evolution in Darwin’s Finches.” BioScience 54, no. 6 (June 1, 2004): 501–10. [Source]